Bệnh Viêm da nổi cục (Lumpy Skin Disease, viết tắt là LSD), còn gọi là bệnh Da sần trên trâu, bò, là bệnh truyền nhiễm do một loại vi rút thuộc họ Poxviridae gây ra trên trâu, bò. Vi rút này không lây nhiễm và gây bệnh trên người.
Đường truyền lây: chủ yếu qua côn trùng (muỗi, ruồi, ve), lây truyền do vận chuyển trâu, bò mang mầm bệnh, sử dụng chung máng ăn, uống, khu vực cho ăn, sữa, tinh dịch và qua tiếp xúc trực tiếp.
Bệnh thường xảy ra vào những tháng có thời tiết ấm, khi côn trùng hoạt động mạnh.
Tỷ lệ trâu, bò mắc bệnh khoảng 10-20%, tỷ lệ chết khoảng 1-5%. Thời gian ủ bệnh trung bình khoảng 4 - 14 ngày.
Đặc điểm: Virus bị tiêu diệt ở nhiệt độ 55 0C trong 2 giờ, 65 0C trong 30 phút. Virus nhạy cảm với môi trường pH kiềm hoặc axít; virus rất ổn định, tồn tại trong thời gian dài ngoài môi trường, đặc biệt là ở dạng vảy khô; tồn tại trong các nốt da hoại tử trên 33 ngày, trong các lớp vảy khô lên đến 35 ngày và ít nhất 18 ngày trong da phơi khô. Virus nhạy cảm với ánh sáng mặt trời và chất tẩy rửa có chứa dung môi lipid, nhưng trong điều kiện môi trường tối và ẩm ướt (chuồng trại bị ô nhiễm) virus tồn tại trong nhiều tháng
Hóa chất sử dụng để diệt virus: formalin (1%), phenol (2% trong 15 phút), hợp chất iodine (pha loãng 1:33), Virkon (2%), hợp chất amoni bậc bốn (0,5%),….
Triệu chứng, bệnh tích:
Sốt cao, có thể trên 41°C, bỏ ăn, suy nhược và gầy yếu; giảm năng suất sữa rõ rệt ở gia súc đang cho con bú; viêm mũi, viêm kết mạc và tiết nhiều nước bọt; sưng hạch bạch huyết bề mặt (hạch trước vai, hạch sau đùi); hình thành các nốt sần có đường kính từ 2 - 5 cm, đặc biệt là ở da đầu, cổ, chân, bầu vú, cơ quan sinh dục và đáy chậu trong vòng 48 giờ sau khi bắt đầu phản ứng sốt. Các nốt sần này có hình tròn, chắc và nhô cao trên da, mô dưới da và đôi khi cả các cơ bên dưới. Các nốt sần lớn có thể bị hoại tử và cuối cùng là xơ hóa và tồn tại trong vài tháng; để lại các vết sẹo có thể tồn tại vĩnh viễn. Các mụn nước, vết hoại tử và vết loét có thể xuất hiện ở màng nhầy của miệng và đường tiêu hóa cũng như trong khí quản và phổi. Chân và các bộ phận vùng bụng khác của cơ thể, như bao da, ức, bìu và âm hộ. Bò đực có thể bị vô sinh vĩnh viễn hoặc tạm thời. Bò mang thai có thể sảy thai và động dục trong vài tháng.
Chẩn đoán:
- Dựa trên những biểu hiện như sốt và các nốt sần đặc trưng trên da trâu, bò mắc bệnh.
- Khi có trâu, bò có biểu hiện nghi mắc bệnh báo ngay cho nhân viên thú y hay trạm thú y cơ sở để kiểm tra, lấy mẫu đi xét nghiệm.
Điều trị:
- Tăng cường dinh dưỡng chất lượng cho thú bệnh
- Bổ sung thêm Vitamin để tăng cường sức đề kháng
- Thú bệnh nặng, ăn uống kém cần hỗ trợ truyền thêm nước bổ sung (glucose, Ringer lactad, Aminovital)
- Rửa vết thương, xịt Tetravet
- Diệt côn trùng (ruồi,…) làm lây lan bệnh và nhiễm trùng vết thương
- Kháng sinh phổ rộng nếu các vết loét to, có hướng nhiễm trùng
- Tổng vệ sinh chuồng trại, xịt sát trùng định kỳ
Chú ý: Đối với bê con theo mẹ do mẹ bệnh sẽ giảm sữa rất nhiều, nên cần theo dõi đảm bảo lượng sữa bê bú, bổ sung thêm dinh dưỡng cho bê vì bê là nhóm bị tổn thương nhiều và dễ chết nhất.
Phòng bệnh
- Chủ động theo dõi, giám sát để kịp thời phát hiện sớm các trường hợp trâu, bò mắc bệnh. Cách ly, tiêu hủy trâu, bò mắc bệnh.
- Tiêm vaccin phòng bệnh 1 năm/ lần (tiêm trên gia súc khỏe mạnh, không nhiễm bệnh). Có thể dùng vaccine Mevac LSD: 1 ml/ con, tiêm dưới da, 1 năm/ lần.
Bài, ảnh: Ánh Tuyết
